ความซื่อสัตย์สุจริตเป็นองค์ประกอบพื้นฐานของพฤติกรรมมนุษย์ ไม่ใช่แนวคิดที่ว่า ขาว ดำ ถูก ผิด ที่เรียบง่ายเสมอไป ในบทความนี้ เราจะมาสำรวจกระบวนการรับรู้ที่ซับซ้อนซึ่งอยู่ภายใต้ความซื่อสัตย์สุจริต โดยให้ความกระจ่างเกี่ยวกับความซับซ้อนของความจริง และ พื้นที่สีเทาแห่งความซื่อสัตย์สุจริต กันนะครับ...
จิตวิทยาของความรู้ความเข้าใจจะนำเสนอข้อมูลเชิงลึกที่มีคุณค่าเกี่ยวกับกระบวนการรับรู้ที่เกี่ยวข้องกับความซื่อสัตย์สุจริต กรอบการทำงานที่โดดเด่นประการหนึ่งในการทำความเข้าใจความซื่อสัตย์คือ ทฤษฎีกระบวนการคู่ ซึ่งความซื่อสัตย์สุจริต และการหลอกลวงอยู่ภายใต้กระบวนการรับรู้ที่แตกต่างกันอยู่สองกระบวนการ กล่าวคือ...
1. การประมวลผลอัตโนมัติ : ความซื่อสัตย์สุจริตอัตโนมัติเป็นโหมดเริ่มต้นของสมองมนุษย์ ซึ่งเกี่ยวข้องกับความพยายามในการรับรู้เพียงเล็กน้อยและมีลักษณะพิเศษคือการบอกความจริงโดยธรรมชาติ การประมวลผลอัตโนมัติขึ้นอยู่กับปัจจัยต่างๆ เช่น ค่านิยมทางศีลธรรม บรรทัดฐานทางสังคม และความปรารถนาที่จะได้รับการยอมรับจากสังคม เมื่อความซื่อสัตย์สุจริต สอดคล้องกับปัจจัยเหล่านี้ แต่ละบุคคลก็มีแนวโน้มมากขึ้นที่จะซื่อสัตย์โดยไม่ต้องไตร่ตรองอย่างมีสตินั่นเอง...
2. การประมวลผลแบบควบคุม : ในทางกลับกัน ความซื่อสัตย์สุจริตที่ถูกควบคุมนั้นต้องใช้ความพยายามอย่างมีสติ สิ่งนี้จะเกิดขึ้นเมื่อมีความขัดแย้งระหว่างความปรารถนาที่จะซื่อสัตย์กับแรงจูงใจอื่นๆ เช่น ผลประโยชน์ส่วนตัว หรือการหลีกเลี่ยงผลกระทบด้านลบ ในสถานการณ์เช่นนี้ บุคคลจะมีส่วนร่วมในการประมวลผลที่ได้รับการควบคุมเพื่อชั่งน้ำหนักต้นทุนและผลประโยชน์ของความซื่อสัตย์ว่าเขาควรจะเลือกทางไหนที่รู้สีกว่าคุ้มค่ากว่ากัน
บทบาทของความรู้ความเข้าใจทางศีลธรรม การรับรู้ทางศีลธรรมมีบทบาทสำคัญในการสร้างความซื่อสัตย์สุจริต ความรู้สึกเรื่องศีลธรรมของเราเป็นผลมาจากทั้งแนวโน้มโดยธรรมชาติและการขัดเกลาทางสังคม กระบวนการรับรู้หลายประการมีส่วนช่วยในการตัดสินใจทางศีลธรรม กล่าวคือ
1. การใช้เหตุผลเชิงศีลธรรม : การใช้เหตุผลเชิงศีลธรรมเกี่ยวข้องกับการประเมินสถานการณ์ทางปัญญาเพื่อกำหนดแนวทางปฏิบัติที่ถูกต้อง เมื่อต้องเผชิญกับทางเลือก บุคคลจะมีส่วนร่วมในการให้เหตุผลทางศีลธรรมโดยพิจารณาหลักการต่างๆ เช่น ความเป็นธรรม การหลีกเลี่ยงอันตราย และความยุติธรรม เป็นต้น
2. อารมณ์ด้านศีลธรรม : อารมณ์ต่างๆ เช่น ความรู้สึกผิด ความอับอาย และความเห็นอกเห็นใจ เป็นตัวขับเคลื่อนที่สำคัญของความซื่อสัตย์สุจริต สิ่งเหล่านี้เกิดขึ้นจากการประเมินการรับรู้ถึงการกระทำของตนซึ่งสัมพันธ์กับมาตรฐานทางศีลธรรม ตัวอย่างเช่น ความรู้สึกผิดอาจกระตุ้นให้เกิดการบอกความจริงเพื่อบรรเทาความทุกข์ทางอารมณ์ เป็นต้น
3. บรรทัดฐานทางสังคม : กระบวนการทางปัญญายังกำหนดความเข้าใจของเราเกี่ยวกับบรรทัดฐานและความคาดหวังทางสังคมอีกด้วย บุคคลจะได้รับอิทธิพลจากการประเมินการรับรู้ของพฤติกรรมที่สังคมยอมรับได้ ซึ่งสามารถส่งเสริมหรือกีดกันความซื่อสัตย์ได้
พื้นที่สีเทาแห่งความซื่อสัตย์ แม้ว่าในขณะที่ความซื่อสัตย์มักถูกตีกรอบว่าเป็นแนวคิดแบบไบนารี ถูกหรือผิด แท้จริงยังมีพื้นที่สีเทาจำนวนมากที่กระบวนการรับรู้ ที่มีความซับซ้อนมากขึ้น ซึ่งรวมถึง
1. การโกหกสีขาว : บางครั้ง ผู้คนมักโกหกเล็กๆ น้อยๆ เพื่อรักษาความรู้สึกของใครบางคนหรือรักษาความสามัคคีในสังคม กระบวนการทางปัญญาที่เกี่ยวข้องกับการประเมินผลกระทบของการโกหกและประโยชน์ของความมีน้ำใจเข้ามามีบทบาทในสถานการณ์เหล่านี้
2. การหาเหตุผลเข้าข้างตนเอง : อคติทางการรับรู้ เช่น อคติในการยืนยัน และการใช้เหตุผลที่มีแรงจูงใจ สามารถนำพาบุคคลให้หาเหตุผลเข้าข้างตนเองในพฤติกรรมที่ไม่ซื่อสัตย์ ทำให้ดูเหมือนว่าเป็นสิ่งที่สมเหตุสมผลทางศีลธรรมในจิตใจของพวกเขา
3. การหลอกลวงตนเอง : บุคคลสามารถหลอกลวงตนเองได้ โดยที่พวกเขาโน้มน้าวตัวเองให้เชื่อความจริงของข้อความเท็จ ซึ่งทำให้เส้นแบ่งระหว่างความซื่อสัตย์และการหลอกลวงไม่ชัดเจน เสมือนกับว่าหลอกตัวเองจนเชื่อตามสิ่งที่ตนเองหลอก
โดยสรุป : ความซื่อสัตย์เป็นแง่มุมที่เหมาะสมยิ่งและหลากหลายของพฤติกรรมของมนุษย์ ซึ่งเชื่อมโยงอย่างลึกซึ้งกับกระบวนการรับรู้ เช่น การใช้เหตุผลทางศีลธรรม การตอบสนองทางอารมณ์ และบรรทัดฐานทางสังคม การทำความเข้าใจความซับซ้อนทางปัญญาเหล่านี้มีความสำคัญไม่เพียงแต่สำหรับการเข้าใจความซับซ้อนของความซื่อสัตย์สุจริตเท่านั้น แต่ยังช่วยส่งเสริมสังคมที่มีความจริงและมีจริยธรรมมากขึ้นอีกด้วยนั่นเองนะครับ...
ครูพี่ลี ดลรวี ภัทรกุลพิมล
Bloger : http://www.dolravee.com/
Facebook : https://goo.gl/qNF1ak
Youtube : https://goo.gl/F6d8A4
รายการออนไลน์เพื่อสื่อสารสังคมในภารกิจงานการสร้างสังคมสุจริต
โดยการร่วมมือ ของสถาบันพัฒนาองค์กรชุมชน
เครือข่ายขบวนองค์กรชุมชน และเครือข่ายเด็กและเยาวชน คนรุ่นใหม่
ร่วมจัดรายการออนไลน์ "สื่อสร้างสรรค์ ชุมชนเข้มแข็ง"
เพจ & Youtube : สื่อสร้างสรรค์ ชุมชนเข้มแข็ง
- Facebook Live : www.facebook.com/ThePAct2
- Facebook Group : www.facebook.com/groups/thepact2
- Youtube : www.youtube.com/@ThePAct2
- TikTok : www.tiktok.com/@thepact_2
ป.ล. หากบทความนี้มีประโยชน์ ฝากช่วยกันแชร์ บทความนี้ส่งต่อๆ ออกไปสู่กลุ่มผู้คนวงกว้างให้ได้รับคุณประโยชน์... แบ่งปันความรู้ดีๆ กันนะครับ หนึ่งความรู้ หนึ่งความคิดดีๆ อาจจะเปลี่ยน ช่วยเหลือ ผู้คน และสังคมได้นะครับ และที่สำคัญสิ่งเล็กๆ ที่ท่านทำในวันนี้สามารถเปลี่ยนแปลงโลกนี้ให้ดียิ่งขึ้นได้ ขอขอบคุณทุกท่านจากหัวใจ ไว้ ณ โอกาสนี้นะครับ... แล้วกลับมาพบกันใหม่ในบทความต่อๆไปนะครับผม ^_^
