เมื่อ “เหตุผลของการมีชีวิตอยู่” ไม่เหมือน “เป้าหมายที่ต้องพิชิต”
ในโลกปัจจุบันที่เต็มไปด้วยเสียงรอบข้างว่าคุณควร “ทำอะไรให้สำเร็จ” หรือ “ไปให้ถึงเป้าหมายให้ได้” เรามักถูกหล่อหลอมด้วยแนวคิดของความสำเร็จแบบตะวันตก ซึ่งย้ำถึงการตั้งเป้าหมายที่ชัดเจน การทำงานหนักเพื่อพิชิตสิ่งที่อยู่ข้างหน้า และการวัดค่าของชีวิตผ่านผลลัพธ์ที่จับต้องได้ เช่น ชื่อเสียง เงินทอง หรือสถานะทางสังคม แต่ในขณะเดียวกัน ที่อีกซีกโลกหนึ่ง แนวคิดอย่าง Ikigai ของญี่ปุ่นกลับเสนอคำถามที่ลึกซึ้งยิ่งกว่า...
“อะไรคือเหตุผลที่คุณลุกขึ้นมาตอนเช้า?”
ความหมายของ Ikigai: การมีชีวิตที่ลึกซึ้ง
Ikigai(อิคิไก) ไม่ได้เป็นเพียงแค่แนวคิดเพื่อค้นหาเป้าหมายในชีวิต แต่เป็นปรัชญาลึกซึ้งที่ผสานระหว่าง
- ความสุขจากการได้ทำในสิ่งที่รัก
- ความสามารถของตนเอง
- สิ่งที่เป็นประโยชน์ต่อผู้อื่น
- และสิ่งที่โลกต้องการ
เมื่อองค์ประกอบทั้งสี่มาบรรจบกัน จุดกึ่งกลางนั้นเองคือ Ikigai ไม่จำเป็นต้องเป็นสิ่งยิ่งใหญ่ ไม่ต้องมีมูลค่าทางเศรษฐกิจเพียงแค่ทำให้หัวใจรู้สึก “มีความหมาย” ก็เพียงพอแล้ว
ผู้สูงอายุในโอกินาว่า ประเทศญี่ปุ่น ซึ่งเป็นหนึ่งในกลุ่มคนที่มีอายุยืนที่สุดในโลก มักจะพูดถึง Ikigai ของตนเองด้วยรอยยิ้ม เช่น การรดน้ำต้นไม้ การดูแลหลาน หรือการออกไปพบปะเพื่อนบ้าน สิ่งเหล่านี้คือ "Ikigai" ของพวกเขา
เป้าหมายชีวิตแบบตะวันตก: เครื่องมือเพื่อการพิชิต
ในทางตรงกันข้าม โลกตะวันตกมีรากฐานจากแนวคิดของ “ความสำเร็จ” (Success-Oriented Mindset) และ “การพิชิต” (Achievement-Oriented) แนวคิดที่เน้นการกำหนดเป้าหมาย (Goal Setting) อย่างเป็นระบบ และการวัดผลผ่านตัวเลข เช่น รายได้ กำไร หรือระดับตำแหน่งในองค์กร
ตั้งแต่วัยเรียน เราถูกสอนให้ตั้ง “เป้าหมายระยะสั้น” และ “เป้าหมายระยะยาว” เมื่อเข้าสู่การทำงาน เราก็วัดค่าตนเองจาก “ความก้าวหน้าในอาชีพ” หรือ “ทรัพย์สินที่สะสมได้”
แนวคิดนี้มีประโยชน์มากในแง่ของ **การวางแผน การพัฒนา และความสำเร็จภายนอก**
แต่ในหลายกรณี มันกลับทำให้ผู้คนรู้สึก “ว่างเปล่า” แม้บรรลุเป้าหมายแล้ว เพราะขาดคำตอบในใจว่า...
“แล้วทั้งหมดนี้... ฉันทำไปเพื่ออะไร?”
ตัวอย่างเปรียบเทียบจากชีวิตจริง
- กรณีที่ 1: ผู้จัดการหนุ่มวัย 35 ปี
เขาตั้งเป้าหมายชัดเจนว่าจะต้องเป็นผู้บริหารภายในอายุ 40 ปี เขาทุ่มเทให้กับการทำงาน ไม่หยุดวันหยุด ไม่ใช้วันลาพักร้อน 5 ปีผ่านไป เขาได้ขึ้นเป็นผู้บริหารสมใจ แต่เขากลับรู้สึกเหนื่อยล้า เบื่อหน่าย และรู้สึกเหมือนชีวิต “ไม่มีอะไรอีกแล้ว”
- กรณีที่ 2: คุณยายวัย 70 ปีในเมืองชนบทญี่ปุ่น
ทุกเช้าเธอตื่นมารดน้ำต้นไม้ และจัดดอกไม้หน้าบ้านเธอไม่มีเป้าหมายใหญ่อะไร แต่หัวใจของเธอเปี่ยมสุขเมื่อถูกถามว่า “อะไรคือ Ikigai ของคุณ?”เธอยิ้มและตอบว่า “แค่เห็นดอกไม้บานในเช้าใหม่ ฉันก็มีความสุขแล้ว”
แล้วเราควรเลือกอะไร?
คำตอบไม่ใช่ “ตะวันตก” หรือ “ตะวันออก” แต่คือ “ความสมดุล” เราอาจใช้หลักการของเป้าหมายชีวิตแบบตะวันตกเพื่อวางแผนและเติบโต แต่ในขณะเดียวกัน ก็ควรถามตัวเองด้วยว่า...
“สิ่งที่ฉันทำอยู่นี้ เติมเต็มหัวใจฉันหรือไม่?”
หากเป้าหมายของคุณสะท้อนคุณค่าภายในหากคุณสามารถมีความสุขระหว่างทาง ไม่ใช่แค่ปลายทางนั่นแปลว่า “คุณกำลังมีชีวิตอยู่ด้วย Ikigai”
สรุป : เดินทางด้วยหัวใจ ไม่ใช่แค่ด้วยแผนที่
ในโลกที่เราถูกเร่งให้ “สำเร็จ” อย่าลืมว่าการมีชีวิตอยู่ที่ “มีคุณค่า”ไม่จำเป็นต้องมีชื่อเสียง ไม่จำเป็นต้องร่ำรวย แต่ต้องมี “เหตุผล” บางอย่างที่ทำให้เรายิ้มได้แม้ในวันที่ธรรมดาที่สุด
Ikigai คือการอยู่กับปัจจุบันอย่างลึกซึ้ง เป้าหมายชีวิตแบบตะวันตก คือการมุ่งหน้าไปสู่อนาคตที่ชัดเจน
หากเราสามารถรวมสองแนวคิดนี้ไว้ในชีวิตประจำวันเราจะไม่เพียงแต่ "บรรลุเป้าหมาย" แต่จะ *"มีความสุขตลอดทางที่เดินไป"
บทความโดย ครูพี่ลี ดลรวี ภัทรกุลพิมล
โปรดิวเซอร์ รายการคุณภาพชีวิตดีที่บ้านฉัน
คุณภาพชีวิตดีที่บ้านฉัน
รายการที่จะนำคุณไปสัมผัสกับ อัตลักษณ์ท้องถิ่น ภูมิปัญญาไทย
เศรษฐกิจพอเพียง และแนวคิดดีๆ จากบุคคลต้นแบบ ปราชญ์ชาวบ้าน
เพื่อเป็นพลังสรรค์สร้าง คุณภาพชีวิตทีดี อย่างยั่งยืน
- ออกอากาศทาง สถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย วิทยุเพื่อการเรียนรู้และเตือนภัย ภาคกลาง AM 1467 KHz ทุก วันพฤหัสบดี เวลา 18.00 น. - 19.00 น. และ
- ออกอากาศทางช่องทาง Live Streaming ผ่าน Facebook Live "คุณภาพชีวิตดีที่บ้านฉัน" ทุก วันพฤหัสบดี เวลา 18.00 น. - 19.00 น. และ
- สามารถมารับชมย้อนหลังผ่านทาง Youtube ช่อง "คุณภาพชีวิตดีที่บ้านฉัน" ได้อีกช่องทางหนึ่ง...
เพจ & Youtube : รายการคุณภาพชีวิตดีที่บ้านฉัน
เกี่ยวกับเรา : รายการ "คุณภาพชีวิตดีที่บ้านฉัน" พวกเราคือใคร?
